In de meeste online formulieren wordt gevraagd om een aanspreektitel als ‘de heer’ of ‘mevrouw’ te selecteren. Is dit echter een schending van de privacy en de AVG als het gaat om zoiets als de aankoop van een online vervoersticket? Deze vraag lag voor bij het Europese Hof van Justitie. Het antwoord zal u misschien verrassen.

Franse spoorwegmaatschappij vraagt naar aanspreektitel bij aankoop vervoersbewijs

Bij de aankoop van online vervoersbewijzen vraagt de Franse spoorwegmaatschappij klanten om de aanspreektitel (de heer of mevrouw) te selecteren.

Vereniging Mousse, die pleit tegen seksuele discriminatie, vond dat de Franse spoorwegmaatschappij geen goede reden had om gendergerelateerde informatie te verzamelen.

 In het kader van dataminimalisatie is het vragen naar een aanspreektitel voor de aankoop van een vervoersbewijs volgens deze vereniging in strijd met de AVG. Dataminimalisatie houdt in dat er zo min mogelijk persoonsgegevens worden verzameld, dat de gegevens passend zijn bij het doel en er niet meer wordt verzameld dan strikt noodzakelijk.

Een rechtszaak tussen Mousse en de spoorwegmaatschappij leidde er uiteindelijk toe dat er door de Franse rechter prejudiciële vragen aan het Europese Hof van Justitie werden gesteld.

De prejudiciële vraag met betrekking tot het gebruik van een aanspreektitel, luidde:

 “Mag er bij de beoordeling of de verzamelde gegevens toereikend zijn, ter zake dienend en beperkt tot wat noodzakelijk is in de zin van artikel 5, lid 1, onder c), AVG en of de verwerking ervan noodzakelijk is in de zin van artikel 6, lid 1, onder b) en f), AVG, rekening worden gehouden met algemeen gangbare praktijken in burgerlijke, commerciële en administratieve communicatie, zodat de verzameling van gegevens met betrekking tot de aanspreektitels van klanten, die beperkt blijft tot de vermeldingen „De heer” of „Mevrouw”, als noodzakelijk kan worden beschouwd, en het beginsel van minimale gegevensverwerking daaraan niet in de weg staat?”

Niet naar genderidentiteit vragen als algemene aanspreektitel ook een optie is

Om persoonsgegevens te mogen verwerken, is een AVG-grondslag noodzakelijk. Er zijn er in totaal 6. Bij deze zaak is gekeken naar de volgende 2 grondslagen:

  • uitvoering van een overeenkomst; en

  • gerechtvaardigd belang.

Het Hof van Justitie beoordeelt of de verwerking van de genderidentiteit noodzakelijk is voor de uitvoering van de overeenkomst. Het Hof zegt hierover: “de verwerking van persoonsgegevens betreffende de aanspreektitel van de klanten van een vervoersonderneming, waarmee gepersonaliseerde commerciële communicatie op basis van hun genderidentiteit wordt beoogd, is noch objectief onontbeerlijk noch essentieel voor de correcte uitvoering van een overeenkomst en kan derhalve niet worden geacht noodzakelijk te zijn voor de uitvoering van die overeenkomst.”

Kortom, de aanspreektitel wordt door het Hof niet als essentieel beschouwd voor de uitvoering van het contract.

Op deze grondslag kan de spoorwegmaatschappij zich niet beroepen. Er kan immers ook gekozen worden voor een algemene aanspreektitel in de commerciële communicatie, zoals “geachte klant”.

Nu is het nog de vraag of er sprake is van een gerechtvaardigd belang. Het Hof oordeelt dat de verwerking van de aanspraaktitel niet noodzakelijk is voor de gerechtvaardigde belangen van de verwerkingsverantwoordelijke of van een derde, wanneer:

  • bij het verzamelen van deze gegevens aan deze klanten niet kenbaar is gemaakt welk gerechtvaardigd belang daarmee wordt behartigd, of

  • die verwerking niet wordt verricht binnen de grenzen van hetgeen strikt noodzakelijk is voor de behartiging van dit gerechtvaardigde belang, of

  • gelet op alle relevante omstandigheden, de fundamentele vrijheden en rechten van die klanten zwaarder kunnen wegen dan dat gerechtvaardigde belang, met name wegens een risico op discriminatie op grond van genderidentiteit.

Aan de hand van deze punten beslist Het Hof dat de spoorwegmaatschappij zich in dit geval niet kan beroepen op de grondslag gerechtvaardigd belang. Vooral niet omdat onduidelijk is welk gerechtvaardigd belang wordt behartigd.

Wat betekent dit voor andere organisaties?

Dataminimalisatie is het streven van de AVG. Dit geldt dus ook voor zoiets gebruikelijks als de aanspreektitel.

Check dan ook of uw organisatie een geldige AVG-grondslag heeft om de genderidentiteit te verwerken. Is deze informatie inderdaad noodzakelijk voor de uitvoering van de overeenkomst of om gerechtvaardigde belangen te behartigen?

Of is er de mogelijkheid om algemene en inclusieve taal te gebruiken voor het aanspreken van uw klanten, zodat de impact op de privacy zo klein mogelijk wordt?

Daarnaast is het mogelijk om in het formulier de aanspreektitel een optioneel in te vullen veld te maken, in plaats van een verplichte exercitie.

Blijf op de hoogte!

Op de hoogte blijven van deze en andere ontwikkelingen? Abonneert u zich dan op onze maandelijkse nieuwsbrief en ontvang onze blogs automatisch in uw mailbox.