Bescherming Intellectuele eigendom

Bescherming Intellectuele eigendom

Bij een fusie of beursgang komen ondernemingen er nogal eens achter dat niet duidelijk is wie de eigenaar is van de software. Er liggen geen goede contracten. En dat kan veel geld kosten. Robert Grandia geeft hieronder 6 praktische tips voor softwareleveranciers ter bescherming van – mogelijk hun belangrijkste asset – de intellectuele eigendom van de software. Lees hier de zes tips ter bescherming van het intellectuele eigendom;

1. Zorg voor een geldige overdracht

Ondernemingen beginnen zelden met lege handen. Nieuw ontwikkelde software wordt overgeheveld naar een voor de exploitatie opgerichte werkmaatschappij, aangekocht uit de boedel van een failliete concurrent of in de avonduren door de oprichters ontwikkeld en vervolgens ingebracht in een besloten vennootschap. In alle gevallen is een formele overdracht vereist. Daar kan het al misgaan. De wet vereist voor overdracht namelijk een akte, dat wil zeggen een schriftelijk en ondertekend stuk. Als de akte ontbreekt of niet deugt dan is de intellectuele eigendom nooit overgegaan. Dat kan later voor problemen zorgen.

2. Houd intellectuele eigendom in de hand

Intellectuele eigendom is rond de ontwikkeling van software bron van misverstanden. De Auteurswet wijst namelijk als rechthebbende de maker aan: de programmeur of software engineer die de code maakt. Voor werknemers kent de wet een uitzondering: de werkgever is rechthebbende als sprake is van een dienstverband (arbeidsovereenkomst) en het maken van de betreffende software valt binnen de taakomschrijving of door de werkgever opgedragen werkzaamheden. Daar ligt dus ruimte voor ongemakkelijke achterafdiscussies en regelrechte conflicten op de werkvloer. Auteursrechten op software ‘lekken weg’.
Als een programmeur op eigen initiatief – maar desnoods volledig binnen werktijd – een mooie tool of module ontwikkelt, wie is dan rechthebbende? Dat kan de programmeur zelf zijn.

3. Stel volledige dossiers samen

Aanspraken op intellectuele eigendom moeten kunnen worden hardgemaakt. zowel bij overdracht of financiering als voor de rechter. Lakmoesproef bij uitstek is de inbreukprocedure. In de rechtszaal worden zaken af en toe gewonnen op slimmigheid maar veel vaker verloren op gebrek aan bewijs en onvolledige dossiers. Door de lange levensduur en ontwikkelingstijd van software gaat belangrijke informatie verloren.

4. Sluit contracten die geen afbreuk doen

De waarde van intellectuele eigendom op software ligt in de exploitatiemogelijkheden. Daar schuilen ook bedreigingen. Gerechtelijke procedures en arbitrages gaan vaak over softwaredistributiecontracten, licenties, partnerships of maatwerkontwikkelings-overeenkomsten. Onvolledige en onduidelijke afspraken zijn daar niet zelden debet aan.

5. Treed op tegen inbreuk

Succesvolle producten krijgen navolging. Soms is het niet mogelijk of opportuun daar tegen op te treden. Andere keren wel. Bij inbreuk staat de weg naar de rechter open. De noodzaak kan acuut zijn. Een website moet meteen uit de lucht of een inbreukmakend softwarepakket dient direct uit de handel te worden gehaald. Bij spoedeisende zaken kunnen in een kort gedingprocedure voorlopige maatregelen worden gevorderd zoals een rechterlijk bevel of een verbod. Desnoods op straffe van een dwangsom voor iedere dag dat de inbreuk nog voortduurt. De dwangsommen dienen dan als stok achter de deur. Optreden voorkomt vermindering waarde van de software Ook beslaglegging staat open om de hand te leggen op bewijsmiddelen of om de financiёle middelen van de inbreukmaker – denk aan bankrekeningtegoeden – te laten bevriezen in afwachting van de uitspraak van de rechter. In plaats van schadevergoeding kan de veroordeling worden gevorderd tot afdracht van de met de inbreuk gemaakte winst. Door op te treden tegen inbreuk wordt aantasting van de waarde van de intellectuele eigendom voorkomen.

6. Bewaar intellectuele eigendom op een veilige plek

Menig onderneming strandt in de faillissementskamer van de rechtbank. Daar hoeft het niet te eindigen. Een commercieel succesvolle webapplicatie of CRM-systeem zou de gezonde basis kunnen vormen voor een doorstart. Dat wordt lastig als de intellectuele eigendom in de failliete boedel valt. Onderhandelingen met de curator over de koop ervan zijn kostbaar want de klok tikt in het nadeel van de potentiёle koper. Breng de intellectuele eigendom onder in een vennootschap of aparte stichting die niet het risico loopt te worden meegesleurd in een faillissement. Overheveling is niet zonder juridische haken en ogen. Als dat gebeurt in het zicht van faillissement is het te laat.

Intellectuele eigendom

Intellectuele eigendom (Intellectual Property of "IP") beschermt voortbrengselen van de geest. Niet de (fysieke) auto zelf maar de vormgeving ervan, de techniek onder de motorkap, de naam en het logo. Het is een verzamelnaam voor in wetten en internationale verdragen geregelde rechten waaronder merkenrecht, octrooirecht (patent), auteursrecht en databankenrecht. Om een indruk te geven: de IP portfolio van Philips omvat wereldwijd omstreeks 80.000 octrooien, 16.000 merkregistraties, 15.000 modelregistraties en 1.600 domeinnamen. Software en intellectuele eigendom Software als zodanig is niet vatbaar voor octrooi. Voor de bescherming is vooral het auteursrecht van belang. Auteursrecht komt toe aan de maker van een werk (de wet spreekt over “een werk van letterkunde, wetenschap of kunst”). Een zekere mate van oorspronkelijkheid is vereist. Voor het auteursrecht geldt niet, anders dan bij merkenrecht en octrooirecht, het vereiste van inschrijving in een register of toekenning door een instantie. Auteursrecht op software ontstaat bij het maken van de regels code. Het werk hoeft niet af te zijn. Ook alfaversie 1.0 of een prototype is beschermd. Documentatie zoals een implementatierapport, blauwdruk, requirements specification, technisch ontwerp of testverslag is ook beschermd. Auteursrecht beschermt wel de uitwerking maar niet het achterliggende (abstracte) idee.

Bescherming van knowhow

Juristen reserveren de term “knowhow” voor niet of nauwelijks door intellectuele eigendom beschermde immateriële verworvenheden zoals een marketingconcept, de imago-rechten van een bekende voetballer, een wiskundige formule en de algoritmen in software. In de praktijk vindt bescherming vaak plaats door geheimhouding op te leggen aan ingewijden (Non Disclosure Agreements) verzwaard met contractuele boetes.

Dit artikel is gepubliceerd in de Automatisering Gids van 22 februari 2008 met als titel "Wapengekletter over eigendom software". De publicatie vindt u hier.