Eind oktober liet de European Data Protection Board aan Meta weten dat het moet stoppen met het aanbieden van gepersonaliseerde advertenties in Europa. Reden? Onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens en dus een schending van de AVG. Meta legt zich natuurlijk niet zomaar neer bij deze uitspraak en slaat direct terug met betaalde versies van Facebook en Instagram ZONDER advertenties. Of dit genoeg is, moet echter nog blijken.
Waarom wordt Meta zo hard aangepakt?
Gepersonaliseerde advertenties vormen de kern van het verdienmodel van Meta. Sinds de komst van de AVG ligt dit type advertenties onder vuur.
Waarom?
Omdat persoonsgegevens de basis vormen van gepersonaliseerde advertenties en het lastig is om deze AVG-proof te verkrijgen en te verwerken.
Het is dan ook niet vreemd dat Meta al enkele jaren onder vuur ligt. De basis voor het huidige verbod is begin 2023 gelegd, toen de verwerkingsgrondslag van Meta onderuit werd gehaald door de Europese privacytoezichthouders.
Miljoenenboete voor ‘noodzakelijk’ volgen van gebruikers
In januari 2023 legde de Ierse privacytoezichthouder Meta (specifiek voor Facebook en Instagram) een boete op van €390 miljoen.
De reden?
Het schenden van de privacywetgeving door de vermeende noodzaak van het volgen van gebruikers voor gepersonaliseerde advertenties.
In die zaak beweerde Meta onder meer dat gebruikers expliciet toestemming geven voor de verwerking van hun gegevens als ze de (na de invoering van de AVG bijgewerkte) voorwaarden accepteerden. De AVG-grondslag voor verwerking is dus ‘toestemming’ volgens Meta.
Belangrijke kanttekening: de services van Facebook en Instagram zijn niet toegankelijk voor gebruikers die de voorwaarden weigeren.
Dat laatste mag niet en haalt ook het argument van ‘expliciete’ toestemming onderuit. Volgens de AVG moet de toestemming namelijk vrijelijk en zonder druk of scheve machtsverhoudingen worden gegeven.
Conclusie: een fikse boete en 3 maanden de tijd voor Meta om wél aan de voorwaarden te voldoen.
Hof van Justitie over het gebrek aan gerechtvaardigd belang
Intussen heeft een Duitse rechtbank – in verband met een daar lopende zaak tegen Facebook – prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie. Onder meer over de inzet van gepersonaliseerde advertenties als gerechtvaardigd belang.
Meta meent namelijk nog een AVG-grondslag te hebben, waarmee ze persoonsgegevens rechtmatig mag verwerken. Namelijk ‘gerechtvaardigd belang’, omdat de verwerking van deze persoonsgegevens strikt noodzakelijk zou zijn voor het leveren van de dienstverlening.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie oordeelde begin juli dat de verwerking van gegevens met het doel om reclames te personaliseren geen gerechtvaardigd belang van Facebook is. Meta heeft dus geen gerechtvaardigd belang om persoonsgegevens zonder toestemming van de betrokkene te mogen verwerken.
Verbod Noorwegen op gepersonaliseerde advertenties
Vlak na de uitspraak van het Hof van Justitie legt de Noorse privacytoezichthouder een verbod op aan Meta om gepersonaliseerde advertenties te plaatsen op Facebook en Instagram. Het verbod gaat op 4 augustus in, voor een periode van tenminste 3 maanden.
Houdt Meta zich er niet aan?
Dan kan het een boete tegemoet zien van maximaal 1 miljoen Noorse kronen per dag (omgerekend bijna €90.000).
Meta stapt daarop naar de Noorse rechtbank. Noorwegen zit echter niet stil en streeft naar een Europees verbod op gepersonaliseerde advertenties voor Meta.
Verbod EDPB op gepersonaliseerde advertenties Meta
Eind oktober verscheen het bericht: Meta moet binnen Europa stoppen met het onrechtmatig aanbieden van gepersonaliseerde advertenties op Facebook en Instagram. Dit hebben de Europese privacytoezichthouders bepaald in de European Data Protection Board (EDPB).
Aangezien Meta’s hoofdvestiging in Europa in Ierland gevestigd is, heeft de EDPB de privacytoezichthouder van Ierland opgedragen om binnen 2 weken na de bekendmaking definitieve maatregelen te nemen tegen Meta Ireland.
Meta’s tegenreactie: een betaalde versie van Facebook en Instagram
Op 1 november komt Meta met een tegenreactie: een betaalde versie van Facebook en Instagram zonder advertenties voor Europese gebruikers. Een reclamevrij account moet €9,99 per maand gaan kosten, maar smartphonegebruikers zouden €12,99 per maand betalen.
Hiermee krijgen Europeanen de keuze om wel of geen gepersonaliseerde reclames te willen ontvangen, aldus Meta.
Privacy-activisten - als Max Schrems met zijn organisatie NOYB - claimen dat niet iedereen zich een betaald account kan veroorloven en dat het recht op privacy nu opeens iets wordt waarvoor je moet betalen. Privacy is echter een grondrecht en zoals Max Schrems het stelt: “grondrechten kunnen niet te koop zijn”.
Waarschijnlijk zal het Hof van Justitie weer gevraagd worden om zich te buigen over deze nieuwe uitweg van Meta uit het Europese privacy doolhof. Benieuwd wat de volgende zet zal zijn van beide kanten.
We houden de ontwikkelingen nauwlettend voor u in de gaten en delen ze natuurlijk met u.
Zeker weten dat u niks mist?
Abonneert u zich dan op onze maandelijkse nieuwsbrief en ontvang onze blogs automatisch in uw mailbox.