Persoonsgegevens verwerken? Alleen op basis van een geldige grondslag, aldus de AVG. Geen van de 6 grondslagen roept echter zoveel vragen op als het gerechtvaardigd belang. Na diverse rechtszaken over deze grondslag, werd er binnen Europa aangedrongen op meer duidelijkheid over de uitleg ervan. Die duidelijkheid is er nu. Een uitspraak van het Europees Hof toont aan dat een zuiver commercieel belang wél een gerechtvaardigd belang kan zijn en de European Data Protection Board komt met nieuwe guidelines over het gerechtvaardigd belang.
Grondslag gerechtvaardigd belang: hoe zat het ook alweer?
Persoonsgegevens verwerken mag niet zonder geldige reden. In de AVG staan deze redenen als grondslag beschreven. De AVG kent in totaal 6 grondslagen, waarvan gerechtvaardigd belang er één is.
Om u op deze grondslag te kunnen baseren, moet u aan 3 voorwaarden voldoen.
Er is daadwerkelijk sprake van een gerechtvaardigd belang. Niet elk belang kwalificeert als een gerechtvaardigd belang.
De verwerking is noodzakelijk om dit belang te behartigen.
Het gerechtvaardigd belang weegt zwaarder dan de belangen van betrokkenen.
Door de verwerking aan deze 3 voorwaarden te toetsen, ontdekt u of uw recht om persoonsgegevens te verwerken zwaarder weegt dan iemands recht op privacy.
Is een zuiver commercieel belang wel of geen gerechtvaardigd belang?
In 2022 speelde een rechtszaak tussen de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de Nederlandse tennisbond KNLTB. De KNLTB en de AP verschilden in deze procedure van mening over de vraag of het verstrekken van deze gegevens was gebaseerd op een gerechtvaardigd belang zoals omschreven in de AVG.
De tennisbond verkocht persoonsgegevens van haar leden door aan derde partijen op basis van de grondslag gerechtvaardigd belang.
De AP meende dat een zuiver commercieel belang nooit een gerechtvaardigd belang kan zijn, omdat er sprake moet zijn van een legitiem en daarmee concreet ‘tot de wet behorend, wet zijnd, in een wet vastgelegd’ belang. Er bestaat volgens de AP geen recht om geld te mogen verdienen met de persoonsgegevens van anderen.
De rechtbank had het antwoord ook niet paraat en stelde daarom in 2022 prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.
Het Europees Hof geeft uitsluitsel over commercieel belang
Het Europees Hof sluit niet uit dat een commercieel belang van de verwerkingsverantwoordelijke - bestaande in de promotie en verkoop van advertentieruimte voor marketingdoeleinden - kan worden aangemerkt als een gerechtvaardigd belang in de zin van de AVG.
Het Europees Hof concludeert ook dat het belang dat de verwerkingsverantwoordelijke nastreeft niet bij wet hoeft te zijn vastgelegd. Het is echter wel vereist dat het aangevoerde gerechtvaardigd belang rechtmatig is.
Het is nu aan de Nederlandse rechter om te bepalen of het gerechtvaardigd belang van de KNLTB in deze zaak zwaarder weegt dan het recht op privacy van hun leden.
Het Europees Hof geeft de rechtbank daarbij het volgende in overweging:
“In dat opzicht moet, zoals blijkt uit overweging 47 AVG, bijzonder belang worden gehecht aan de vraag of die leden op het moment waarop hun persoonsgegevens werden verzameld omdat zij lid wilden worden van een tennisvereniging, redelijkerwijs konden verwachten dat die gegevens tegen betaling aan derden zouden worden verstrekt, in casu aan sponsoren van de KNLTB, met het oog op reclame en marketing.”
Belangrijkste conclusie voor u?
De Autoriteit Persoonsgegevens een zuiver commercieel belang niet zomaar mag afwijzen als een gerechtvaardigd belangen om die reden een boete uitdelen. Ook zuiver commerciële belangen kunnen gerechtvaardigde belangen in de zin van de AVG zijn.
Dat neemt niet weg dat u sterke argumenten nodig hebt om een zuiver commercieel belang als gerechtvaardigd belang te kunnen aanvoeren. De nieuwe guidelines geven u daarbij handvatten.
Guidelines bieden hulp bij bepalen gerechtvaardigd belang
De European Data Protection Board heeft nieuwe guidelines aangenomen over de inzet van het gerechtvaardigd belang.
Deze guidelines geven nadere uitleg over het toepassen van de 3 voorwaarden om te bepalen of een belang gerechtvaardigd is.
Zo staat er in de guidelines beschreven dat een belang als gerechtvaardigd kan worden beschouwd als aan de volgende cumulatieve criteria wordt voldaan:
Het belang is rechtmatig, dat wil zeggen niet in strijd met het EU-recht of het recht van de lidstaten. Hoewel het concept van ‘gerechtvaardigd belang” in de zin van artikel 6, lid 1, onder f van de AVG niet is beperkt tot belangen die zijn vastgelegd in en bepaald door de wet, vereist het dat het vermeende gerechtvaardigd belang rechtmatig is.
Het belang is duidelijk en nauwkeurig verwoord. De omvang van het nagestreefde gerechtvaardigd belang moet duidelijk worden geïdentificeerd om ervoor te zorgen dat het goed wordt afgewogen tegen de belangen of fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene.
De interesse is reëel en aanwezig, en niet speculatief. Zoals verduidelijkt door het Hof van Justitie van de Europese Unie, moet het legitieme belang aanwezig en effectief zijn op de datum van de gegevensverwerking. Het mag dus niet hypothetisch zijn op die datum.
In de guidelines staan ook concrete voorbeelden van situaties waarin het wel of niet mogelijk is om een beroep te doen op deze grondslag. Daarnaast wordt er duidelijk gemaakt hoe een goede afweging wordt gemaakt tussen de belangen van de verwerkingsverantwoordelijke en het recht op privacy van de betrokkenen. Daarbij wordt ook duidelijk hoe u deze afweging moet vastleggen.
De Engelstalige guidelines over het gerechtvaardigd belang zijn hier volledig te lezen.
Let op!
De guidelines staan nog open voor consultatie. Tot en met 20 november 2024 kunt u feedback geven op de door de EBDP aangenomen guidelines. Op basis van de feedback kunnen de guidelines nog aangepast worden.
Zeker weten dat u niks mist?
Abonneert u zich dan op onze maandelijkse nieuwsbrief en ontvang onze blogs automatisch in uw mailbox.